De rol van lichtmanagement binnen de EPBD

Wat is de relatie van EPBD met lichtmanagement?

De EPBD beschouwt verlichting, net als bijv. verwarming, koeling en ventilatie, als essentieel technisch systeem dat bijdraagt aan de energieprestatie van een gebouw.

Een slim lichtmanagementsysteem zorgt ervoor dat verlichting alleen brandt wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld door daglichtregeling, aanwezigheidssensoren en tijdschema’s. Dit verlaagt het energieverbruik aanzienlijk en het verhoogt juist het comfort, welzijn en de tevredenheid van de gebruikers.

Daarnaast stelt de EPBD dat verlichtingssystemen moeten worden gekoppeld aan het energiebeheersysteem van het gebouw. Prestatiebewaking en realtime inzicht in energieverbruik zijn daarbij belangrijke voorwaarden.

GACS: gebouwautomatiserings- en controlesystemen

De EPBD noemt gebouwautomatiserings- en controlesystemen (GACS) als oplossing voor het optimaliseren van technische gebouwinstallaties zoals verwarming, koeling, ventilatie en verlichting. Sinds de herziening van EPBD in 2023 is het implementeren van GACS eennverplichting voor grote niet-residentiele gebouwen.

Belangrijke mijlpalen zijn:

• Vanaf 1 januari 2026: verplichte implementatie van GACS voor gebouwen met een HVAC-installatie met een nominaal vermogen van >290 kW
• Vanaf 2030: GACS wordt ook verplicht voor gebouwen met een HVAC-installatie met een nominaal vermogen van >70 kW.

Het onderdeel GACS verplicht dat er ‘connected systems’ toegepast worden. Dit betekent dat de systemen geïntegreerd moeten kunnen worden met het gebouwbeheersysteem. De systemen moeten data uit kunnen wisselen over het gebruik, het energieverbruik en de status. Dankzij open standaarden zoals DALI-2, Ethernet, Bluetooth, BACnet en API’s is het uitwisselen van data eenvoudig te realiseren.

De verplichting om ‘connected systems’ toe te passen betekent ook dat stand-alone oplossingen zoals lokaal werkende sensoren zonder dataverbinding en harde schakelaars niet meer voldoen aan de eisen.

Een aangenaam binnenklimaat

De EPBD benadrukt dat gebouwen niet alleen energiezuinig moeten zijn maar ook comfortabel, gezond en veilig voor de gebruikers. Het simpelweg uitzetten van de verlichting om maar zoveel mogelijk energie te besparen is dus geen oplossing als dit ten koste gaat van het comfort van de gebruikers.

Oplossingen zoals Helvar Senses laten zien dat slimme verlichting verder gaat dan alleen licht. Door aanwezigheidsdata te combineren met de klimaatdata zorgt Helvar Senses ervoor dat de energieprestaties nog verder verbetert, zonder in te leveren op comfort. Daardoor kan het klimaatsysteem perfect afgesteld worden op de daadwerkelijke bezetting van ruimten.

Smart Readiness Indicator (SRI)

De EPBD introduceert de Smart Readiness Indicator (SRI): een raamwerk dat de slimme functies van een gebouw in kaart brengt. De SRI beoordeelt hoe goed gebouwsystemen in staat zijn om:

• Energie-efficiëntie te optimaliseren
• Het comfort van gebruikers te verhogen
• Flexibel in te spelen op veranderingen in de energievraag

De SRI-score is gebaseerd op negen domeinen, waaronder verlichting, verwarming, ventilatie, laadpunten voor elektrische voertuigen en monitoring. Hoe hoger de score, hoe slimmer en duurzamer het gebouw. Dat is niet alleen relevant voor wet- en regelgeving, maar verhoogt ook de aantrekkelijkheid en waarde van het pand.

Een belangrijk onderdeel van een hoge SRI-score is de mate waarin gebouwsystemen met elkaar communiceren. Verlichtingssystemen die als ‘connected system’ zijn ingericht, bijvoorbeeld via DALI-2, BACnet of API’s, kunnen data delen met andere installaties zoals HVAC of zonwering. Dat maakt geautomatiseerde sturing mogelijk, afgestemd op gebruik en bezetting.

Hoe beter deze systemen samenwerken, hoe slimmer het gebouw functioneert en hoe hoger de SRI-score. Slim lichtmanagement is daarmee niet alleen energiebesparend, maar ook een cruciale bouwsteen in de digitale en duurzame toekomst van gebouwen.

Lees hier meer over de SRI en hoe de score bepaald wordt.

Samenvatting

Voor partijen in de commerciële bouw is de EPBD meer dan alleen wetgeving. Het is een kans om richting te geven aan een duurzame, energiezuinige toekomst. Lichtmanagement speelt een centrale rol in het realiseren van die ambitie. Met slimme besturing, integratie en focus op gebruikerscomfort draagt lichtmanagement actief bij aan gebouwen die niet alleen voldoen aan de eisen van vandaag, maar klaar zijn voor morgen.